Prūsiškas žodis
Visame žodyno tekste
Reikšmė
Vytautas Mažiulis, Prūsų kalbos etimologijos žodynas, 1-ojo leidimo 2 t. 67–69 psl.

kai

kai (kāi) I: a) adv. interrog. kai „wie? – kaip?“ III 494 [353] (= kaip VE 194), III 4919 [3516] (= kaipo „kaip“ VE 1919), III 5112 [3528] (= kaipo „kaip“ VE 2010), b) adv. relat. kai „wie – kaip“ III 992 [6132], III 1113 [6913], III 10520 [673] (= iog „jog“ VE 515), „als – kaip“ III 496 [355] (= kaip VE 196), III 5321 [3719] (= kaip VE 2118), III 873 [5512], III 8912 [575] (= kaipo „kaip“ VE 3810), III 9313 [5915] (= kaip VE 4011), III 9716 [6125] (= kaip VE 4213), kay „t. p.“ II 917 [134], II 114 [137], I 113 [79], key „t. p. I 917 [76]; ainawīdai kai „gleich wie (gleichwie) – vienokiai kaip“ III 10322 [6514] (= kaipo „kaip“ VE 503), ainawīdai titet kai „gleich so wol als (gleich so wohl als) – 68 vienokiai šitaip kaip“ III 11512 [7124], ni massais kai „nicht weniger denn – ne mažiau kaip“ III 1159 [7121]. Pastaba: lytys kai „was“ III 919 [5724] (ir III 9516 [613] resp. kai „was“ III 539 [3710], kurias įprasta priskirti (žr. Trautmann AS 353, Endzelīns SV 190, Toporov PJ III 244, 248) prie pron. relat. (III 919, III 9516) resp. prie pron. interrog. (III 539) arba net ir taisyti į kan (Endzelīns l. c., Toporov l. c.), laikytinos greičiausiai adv. relat. „kaip“ (III 919, III 9516) resp. adv. interrog. „kaip?“ (III 539); juk, pvz., pastarąją (t. y. pron. interrog.) lytį turinti frazė Kai billē dineniskas geits (III 539) versta iš vok. Was heist denn teglich Brodt (III 527), kuri galėjo būti lengvai suprasta „kaip vadinasi kasdieninė duona“ [vok. heißen yra ne tik „vadinti (ką)“, bet ir „vadintis (kaip)“].
– II: cnj. kai „das (daß) – kad“ III 291 [2316] (= idant „ydant“ VE 916), III 2912 [2325] (= idant VE 104), III 2918 [252] (= ieng VE 1013), III 312 [257] (= idant VE 1016), III 3111 [2515] ( = idant VE 115), III 3120 [2523] (= idant VE 1113), III 338 [271] (= idant VE 122), III 3319 [279] (= idant VE 1211), III 3510 [2720] (= idant VE 1220), III 372 [2731] (= idant VE 1310), III 376 [2734] (= ieng VE 1312), III 412 [2930] (iog VE 153), III 4310 [3121] (= iog VE 1611), III 459 [335] (= iog VE 1712), III 479 [3326] (= idant VE 1811), III 492 [351] (= idant VE 193]), III 4918 [3514] (= idant VE 1918), III 4921 [3518] (= ieng VE 1921), III 5110 [3526] (= idant VE 209), III 536 [378] (= ieng VE 214), III 552 [3722] (= idant VE 2120), III 5517 [391] (= idant VE 2212), III 5522 [395], III 576 [3911] (= idant VE 234), III 5715 [3919] (= idant VE 2312), III 5719 [3922] (= iog VE 2315), III 6314 [431] (= iog VE 261), III 651 [4311], III 6720 [4510] (= iog VE 289), III 6911 [4522] (= iog VE 2820), III 6925 [4534] (= iog VE 299), III 7112 [4711], III 7518 [4917] (= iog VE 323), III 7912 [5117] (= iog VE 3316), III 7916 [5120] (= idant VE 3320), III 7920 [5123] (= idant VE 344), III 8112 [5135] (= iog VE 3419), III 8119 [535] (= idant VE 353), III 8719 [5524] (= idant VE 3717), III 895 [5536] (= idanti VE 383), III 9112 [5727] (= idant VE 3910), III 9120 [5734] (= idant VE 3938), III 9319 [5919] (= idant VE 4016), III 953 [5927] (= idant VE 412), III 9513 [611], III 9515 [612] (= iog VE 4112), 69 III 9523 [618] (= iog VE 4119), III 977 [6117] (= idant VE 425), III 998 [6137], III 1012 [6312], III 10110 [6318], III 10120 [6327] (= iog VE 491), III 10313 [657] (= idant VE 4917), III 10519 [672] (= iog VE 515), III 1118 [6916], III 11121 [6925], III 11315 [715], III 11320 [718], III 11515 [7126], III 11518 [7129], III 11523 [7132], III 11524 [7133], III 11525 [7134], III 11711 [739], III 1192 [7326], III 1211 [7513], III 1214 [7516] (= idant VE 5913), III 12310 [7535], III 13111 [7933], III 13116 [812], III 13117 [814], III 1331 [8110], „damit – kad“ III 1716 [1916], III 11112 [6919], kāi „das (daß) – kad“ III 12315 [774], kāidi „das man (daß man) – kad tai“ III 659 [4317] (= idant VE 2620), III 6510 [4318] (= idant VE 2620), III 11514 [7126], nostan kai „auff das (auf daß) – ant to, kad“ III 4319 [3128] (= idant VE 1619), III 4711 [3328] (= A taip idant VE 1812), III 5518 [392] (= idant VE 2214), III 638 [4129] (= idant VE 2520), III 8710 [5517], III 8913 [576] (= idant VE 3811), III 9116 [5730] (= idant VE 3914), III 939 [5911] (= idant VE 407), III 1038 [653] (= idant VE 4913), III 10310 [654] (= idant VE 4915), III 12110 [7520], stankīsman kai „weil – tą metą kai“ III 1031 [6334] (= jog VE 496), „dieweil – t. p.“ III 1057 [6525] (= jog VE 5016), stan kīsman kai „nach dem – t. p.“ III 1239 [7534], stu ilgimi kai „biß das (bis daß) – tuo ilgai kad“ III 10515 [6532] (= iki VE 5022).
Adv. resp. cnj. pr. *kāi „kaip; kad“ (plg. kāi III 12315, kāidi III 659, III 6510, III 11514, žr. dar kāigi), dėl kurio vartosenos (pr. kat-muose) žr. Toporov PJ III 125tt., kildintinas iš adv. pr. *kaĩ „kai(p)“ < adv. balt. *kaĩ „t. p.“ (su cirkumfleksiniu *-aĩ!) > cnj. lie. kaĩ „kai(p)“ (LKŽ V 47) = la. *kài „t. p.“ ( la. dial. kaî „kaip“). Šis adv. balt. *kai „kai(p)“ (su trumpuoju diftongu *-ai!) = sl. *kai „t. p.“ (> cnj. s. sl. ir kt., žr. ESSJ III 173) yra pron. balt.-sl. *ka- „kas“ (o-kamienio, žr. kas) matyt „instr.-loc.“ lytis, turinti fleksiją (o-kamienę) balt.-sl. *-ai > adv. lie. (ger)-aĩ, (skyst)-aĩ, (žem)-aĩ ir pan., žr. Mažiulis BS 169t.; plg. ESSJ III 173 (ir liter.). Plg. dar Endzelīns LVG 611 (ir liter.), Toporov PJ III 127tt. (ir liter.).

Papildymai / Komentarai

  • Bibliografijos papildymai

    Lit.: Derksen EDSIL 74; Smoczyński SEJL 242t.


    Rinkevičius Vytautas, 2013-04-01
Norite papildyti / pakomentuoti šį etimologijos žodyno straipsnį? Prašome prisiregistruoti.

Esamas vartotojas

Naujas vartotojas

Registracija bus patvirtinta per 48 valandas.